Lettersoep.

Iedereen kent het omega-uurwerk. En de kappa sportkleding. Twee Griekse letters die het wereldwijd tot icoon geschopt hebben. Uit het Latijnse alfabet komt enkel de ‘Z’ een beetje in de buurt. ‘Z‘ is een merk van kinderkleding dat in het begin van de jaren negentig enige bekendheid verwierf via wielersponsoring. Greg Lemond en zo. Ik weet niet of het merk nu nog bestaat. De wielerploeg in ieder geval niet.

In de loop van de geschiedenis zijn er wel meer pogingen geweest om een enkele letter tot symbool te verheffen maar dat bleek altijd op een mislukking uit te draaien. Toch blijft men het – niet gehinderd door enig historisch inzicht en tegen beter weten in – steeds opnieuw proberen. Een kort overzicht.

In 1847 verzocht ene Joost Sparnaay de gemeente Aarlanderveen om de gekroonde L en de gekroonde M op zijn pijpen te mogen zetten. Dit werd door het gemeentebestuur afgewezen. Waarschijnlijk omdat de gekroonde M al van in de zestiende eeuw in Gouda werd gebruikt en dit tot enige verwarring en oneerlijke concurrentie had kunnen leiden.

Over de letter W kunnen we een gelijkaardig verhaal optekenen. De gekroonde W heeft, naast een Hollandse, zelfs een internationale carrière gemaakt want werd ook op pijpen gezet in steden als Kopenhagen, Westerwald en, ja, Kortrijk! Joseph Malfait deed dat alhier in 1826.

We weten ondertussen allemaal hoe het die pijpenmakers en hun gekroonde letters vergaan is.

In 1962 werd in Michigan de eerste Kmart geopend. Kmart is vernoemd naar de oprichter Sebastian S. Kresge. SS Kresge, dus. Kresge was ook behoorlijk megalomaan en narcistisch. Dit moest uiteindelijk wel verkeerd aflopen.

In datzelfde jaar (1962) werd de eerste Bondfilm uitgebracht. Met naast James Bond Quartermaster Major Boothroyd, alias Q. Q is de uitvinder die Bond van allerhande levensreddende gadgets voorziet. Met een beetje goeie wil kan je stellen dat James Bond zonder Q al lang dood en begraven was. Toch heeft Q het nooit verder dan een bijrolletje gebracht. Q is niets meer dan een lakei van Bond en M (sir Miles Messervy). Dramatisch gezien zelfs onbelangrijker dan de secretaresse van M, miss Moneypenny. Q is eigenlijk onbeduidend, een schertsfiguur. Een voetnoot in de geschiedenis. Enige gelijkenis met nog levende personen is volkomen toevallig. Hoewel.

De laatste tijd lijkt het dat er een vernieuwde interesse is voor eenletterige symbolen. Zo is er de shirtsponsor van het Engelse Arsenal, O2. Geen single ‘O‘ maar O in combinatie met een cijfer. Een pracht van een letter overigens, die O. Bij O worden de lippen getuit, de ene keer in verwondering, de andere keer vol verwachting. O heeft volmaakte rondingen, is fris en jeugdig, een beetje ondeugend, een verademing. Eigenlijk is O de perfecte letter. Het begin van alles. Ik geef toe: ik ben een beetje verliefd op O. Vergelijk O eens met Q. Dat staartje, die vieze appendix van Q, is visueel ronduit storend, een miskleun. Iets wat ook Obama opgevallen is. Ah, als er een letter het verdient om een icoon te worden dan is het O wel!

De ‘M‘ van Mac Donalds is een zoveelste poging om een enkele letter blijvend aan een merk te koppelen. Het zal de aandachtige waarnemer waarschijnlijk wel al opgevallen zijn dat die gestileerde M tot nu toe nooit afzonderlijk van de volledige benaming geserveerd wordt. De ‘M‘ blijft vooralsnog – ook visueel – verbonden aan het woordbeeld ‘Mac Donalds’.

3M is een beetje hetzelfde verhaal als O2: de M wordt in combinatie met een cijfer gebruikt en haalt daar ook zijn betekenis uit. Zonder 3 geen 3M en zonder 2 geen O2. Zo simpel is dat.

Dichter bij huis hebben we dan de A van Aantwaarpen. Omwille van de grenzeloze arrogantie van de Antwerpenaren bij voorbaat al gedoemd om het niet verder dan de stadsgrenzen te schoppen, maar het blijft wel een heel verdienstelijke poging. De Antwerpse ‘A‘ is zelfs gepatenteerd!

En zo komen we dan bij Kortrijk aan. Kortrijk – zelfverklaarde stad van creatie, innovatie en design – heeft iets met letters. In chronologische volgorde:

– Q, alias van Vincent van Quickenborne, tegenwoordig minister van Economie en administratieve vereenvoudiging.

– K in Kortrijk voor het Gouden Kalf, een nog onvoltooid winkelproject in hartje Kortrijk. Heel creatief en innovatief!

– de bibLLLiotheek. Dat staat voor de Lieven Lybeer Library ofte Librairie Lieven Lybeer. Een Nederlandstalig equivalent is er helaas niet. Maar hoed af voor iemand die erin slaagt een bibliotheek naar hemzelf te noemen. Anderzijds ook een gemiste kans om de K van Kortrijk een groter elan te geven. BibliotheeK had namelijk ook gekund en zou een nieuw element geweest zijn in de pogingen om Kortijk weer op de Kaart te plaatsen, zoals men dat pleegt te noemen.

Alles samen wat te veel letters voor 1 stadje, vind ik.

K in Kortrijk, kortweg Kink, bekt niet goed. Zeker als je het volledig moet uitspreken. Afgekort klinkt het beter. Maar als je  ‘KinK‘ even gaat googlen kom je ook wel eens ergens terecht waar je misschien niet wilde zijn. Op een blog over bdsm en seksualiteit, bijvoorbeeld (http://tickledkink.wordpress.com/ ). Qua taal en stijl, het dient gezegd,  een blog waar plaatselijke journalisten, bij wijze van spreken, een ferme punt aan kunnen zuigen. Of het de bedoeling van de bedenkers van K in Kortrijk was om met dit soort toestanden geassocieerd te worden, durf ik echter te betwijfelen.

Zo kort bij de grens moet je er rekening mee houden dat de naam van je project ook voor anderstaligen betekenisvol moet zijn. K à K (spreek uit ‘kaka’) roept bij  hen waarschijnlijk geen beelden van shoppingparadijzen op en ook in de taal van Molière klinkt het als een vunzige bedoening. Niet het statement waar men de grote massa  zal mee weten te verleiden, in ieder geval.

Waar slaat die K overigens op? Kamasutra? Kredietcrisis? Kafka? Kopen? Dat zou kunnen.  Maar als je 5 tot 6 miljoen kopers wil lokken moet je ook de potentiële klanten van over de taal- en landsgrens aanspreken. En daar is K een zo goed als dode letter. Als je de hele handel vertaalt krijg je iets onuitspreekbaars als K à C. Want ‘Kortrijk’ is in het Frans ‘Courtrai’. En dan sturen ze je verdorie naar Kortrijk! Erg verwarrend allemaal. Waar staat die K voor een franstalige trouwens voor? Kermesse? Keuf? Kitsch? Kleptomane? Een mooi allegaartje, dat wel, maar geen publiekstrekker!

Tenslotte is de letter K in het Nederlands ook al een ietwat aangebrande letter. Robert Long wees ons er  meer dan 30 jaar geleden op:

De letter “K” die staat voor kerk
De letter “K” die staat voor kroeg
De letter “K” die staat voor kut en kapitaal
En al die zaken houden onderling verband
Dat zegt genoeg
Ze zijn als ’t ware een familie allemaal

Tja…… Dat men juist ‘K in Kortrijk’ als icoon van de wederopstanding van Kortrijk gekozen heeft is in het licht van het bovenstaande veelbetekenend en een heel slecht voorteken.